Fiano Romano, 13 settembre 2016
Dino Villatico
MUSA. DOLOR AMORIS
CHORUS
En,
carmen citharis fidibus modulemur, amici,
contextae
voces resonent, dum carpitur hora.
Quisquis novo tabulis
numero nova carmina dictat.
Pieridumque novas calamo
captaverit artes,
illi sunt laudes
illumque et gloria tangit.
Al
nos decerpsit verborum prisca voluptas,
longo
nos rapuit patrii sermonis amore
vox patruum dulcisque
vetus nos clamat ad aevum.
En,
carmen citharis fidibus modulemur, amici,
contextae
voces resonent, dum carpitur hora.
EUTERPE
Summo Parnassi descendi vertice montis
ut Nicrum[1]
adspicerem rapidosque volumine fluctus:
venit enim Phoebum patrem
celebrantibus hymnis
nobis Fama virum hic celebrari
laudibus altis,
dilexere magis nullum per tempora
Musae.
CHORUS
Unda est.
EUTERPE
Quem tamen obscurum tenet os Acherontis.
CHORUS
Flumen.
EUTERPE
At illum Èrebi
visisse silentia dicis
nigraque loca.
CHORUS
Deus non est: mortalia vixil.
EUTERPE
Longa nitensque tibi a divis si vita
sit: umbra,
quaeso, num esse potest qui olim freta magna tenebat?
CHORUS
Dicas
ac pontum, dices quae et vera videntur.
EUTERPE
Forma hominis, seu quae divi mi ignota figura,
flumen an est?
CHORUS
Rivus potius: quo nomine gratum
nobis
semper erit magnos memorare labores.
Hunc
vatem vocat hic hodie Stutgardia[2]
tota.
EUTERPE
O
nomen! tantum trepide quis dicere verbum
audeat
immotasque deorum adspicere sedes?
Illinc
quae loquimur rcrum ac simulacra dedere
verba dii, quorum
adspectuque sonoque putemus
effigies
certas certis nos reddere rebus.
Mysterium verborum!
hominum formido loquendi!
APOLLO
Euterpes mi nonne suaves auribus alti
perveniunt cantus? Potui cognoscere
vocem:
meum adgnovi motum dulcemque per ossa
tremorcm,
carmen cum venit nostras Heliconis ad
auras.
EUTERPE
Auribus effigiem potuit vox reddere
mentis.
Musa
tuas facies speciesque tuumque furorem.
Sum tibi quae vidcor. Mihi nil nisi vox et imago.
APOLLO
Rivus
erat, qui Musarum secreta videbat,
sed
nihil est nomen, vocis vix flatus et unda.
Labitur
ille tamen velut amnis labilur unda,
immensum velut ultra
Columnas labitur aequor,
omnibus
in terris seu quid sit et acquorc maius,
nam sonitus formasque novo
de tempore traxit.
Contextas vario modulavit in ordine voces,
quare
per
species
vacui quod
inire
videtur
certis
includit numeris cantuque resolvit,
carminibusque docens
Orphei discernere signum
perque
modos omnesque tonos
audire
colores,
quod sit cuique modo genus
et qua lege regatur.
Sed Venus en nitet in
caelo et iam sidera surgunt.
Nox
properat, sirnul
obscuris
metus
evolat
alis.
CHORUS
O
nox! te placidam video sub limine lucis,
mensque tuis linquit
tenebris reserata dolores.
Quidquid
per terras montes florere videmus
mortis
mox
nosces hauriri a faucibus atris.
EUTERPE
Psallite nunc, vobis si gratum est, psallite, amici!
Mox
veniet, mox vos rapiet lacrimabilis hora!
Mors rapida eripiet manu quae dulcia amamus!
APOLLO
Mors?
fallendi
quis rapiat mortalibus artem?
omnes
an flevisse deos quis
dicat amores?
Istae quae lacrimae? quid flent nisi tcmporis aestus?
Sunt
haec a divis. Lacrimis dilabitur
aetas.
Si
canimus
miseros, miseros,
o,
culpa canendi
omnes
per lerras hominum
est
nisi reddere
fletus.
Fortunae pretium nostrae laudetur amando.
EUTERPE
Funduntur lacrimis et habent sua acumina
amores.
apollo
Stamine cum videas longo contexere
Parcam
quos di donavere dies noctesque felices,
quae ruit hora tamen nullo texatur amore,
quid lentos multosque dies numerare
iuvabit?
Semper erit nox una tibi, nox una profunda.
CHORUS
Hic ades, hic, mi imples animum, tu,
dulcis Apollo!
EUTERPE
O, memiisse iuvat. cantuque resolvere curas,
aetatis qua carpit amor meminisse
suavis.
Carpit Apollo, puer, carpitque rapitque Cupido.
Non homines tantum, Veneris
genus omne animantum
vulnus
alit suavesque reposcit in corde sagittas.
Vis
qua nulla magis sensus devincit apertos:
sensus devinxit divom
mentesque serenas.
Haec Venus est nobis,
liquidisque renidet in altis.
Calliopes
meminisse pudet? tacitusne laboras?
an
memorare licet dulcissimum Apollinis ignem?
APOLLO
Pieridis
mihi dulcis erat dulcissimus ignis:
saepe
recordanti redeunt mihi nocte lepores;
quot
cunctis gemitus nobis tunc nocte fiebant,
nunc uni languore gemitus
mihi nocte refundo.
EUTERPE
Quid desideriun simulas?
an fallere fletu
nempe putas? At quippe
novum tibi fiere videtur!
Quot
pueri fuerint, qui nunc tibi floribus ardent,
virgineam tibi quot
dederint cum corpore nymphae
vitam, non omnes casu cecidere
cruento.
APOLLO
Sed
cecidere: sat est lacrimis.
EUTERPE
Sat et omnibus esse:
ludentem
praeceps seu caedat pondus amicum,
nymphae
seu virides fieri mox brachia frondes
conspicias
lacrimans, o, quid, nisi nomen et umbra,
sunt
vultus flentes quos ridentesquc videbas?
APOLLO
Dive puer! tenebris nullum quo dulcius
unquam
amplectar
nodis, arsit flos ultima noctis,
flos
nova cum vultu rubens tibi sanguine fulsit,
et
vano me liquisti, Hyacinlhe, dolori.
EUTERPE
Illos
si et voces omnis per sidera caeli
terrarumque orbem
inspicias atque aequora ponti,
et
foliis sertisque caput si cinxeris, umbrae
non
redeunt, formam nec amplectaberis ullam.
APOLLO
Quid?
Deus sum; divina fiunt quae numine tango.
Eripiam lacrimis vitam
si e faucibus Orci
ni
divom quidem acuta potest vox reddcre vitam.
EUTERPE
Nulla
tamen quos mutavit
clementia divi,
te qui vel noluere tuos ac spernere amores,
desertos
omnes ridens novus abstulit ignis.
APOLLO
Omnis
transit amor dulcisque memoria restat,
restant
et noctes quas est
memorare
cupido,
nexu
corporibus vinctis cum clausa videtur
omnes
per terras properantis porta diei,
axe suo immotum ac
obscurum sistere caelum.
EUTERPE
Noctem tu laudas?
APOLLO
Lucem deponcre longam
quis Phoebum prohibet currumque tenere fugacem?
euterpe
Naturae leges, quas dictavere Superni.
apollo
Naturae
nunquam leges, si recta rearis,
fregit
Amor,
euterpe
Miseri tamen, et quas ipse petebat,
irrisit leges simul irrisitque dolores.
apollo
Sed miseris
cum dona dedit vestigia
amoris,
nexu
nocte dedit miseris vestigia vitae.
euterpe
Quin
dicis vitam?
apollo
Est Amor, est vestigium: hiamus
captum
si fugit et fugimus donantis amoretn.
EUTERPE
Sic fugit omnis amor, fugit omnes divus
Apollo.
APOLLO
Non
omnes, illos lantum
qui qucstibus haerent.
EUTERPE
Illecebris
optant quod et ipse ab omnibus optas.
Quare
culpa amor est aliis, amor est tibi virtus?
APOLLO
Quod
quaeris, «quare», mentesque an culpa revolvat,
an
virtus cupido ac instanti cedat amanti,
non
habet ullus amor nullusque invenit amando.
EUTERPE
Nunc
satis est! Ruit hora manentque, Apollo, dolores.
Quem
tibi Calliope genuit genuitque dolori,
natum illum canimus
nympham ausum quaerere amicam
usque
Èrebi noctem, et potuit nox reddere
nympham,
tanta
Erebique diìs superisque potentia vatis!
Sed
nova nox rapuit nympham et abscondidit ultro,
Eurydicenque tenent tenebrae et tenet Orcus
amicam.
Nequiquam
Eurydicen, nequiquam aspexit euntem.
Umbrae
non rcdeunt bis captae a faucibus Orci:
illae carminibus confisus reddere vitam,
quod vitam esse putat, fuit hoc
simulamen amandi.
APOLLO
Nil
aliud nisi tempus erat quod esse putabat
vitam,
carminibusque canens quod sentit amorem,
Eurydicenque suam,
Eurydicenque petebat ab umbris,
sed
nequiquam nil aliud nisi tempus amabat.
EUTERPE
Usque
adeo ignorant omnes quo mente ferantur?
APOLLO
Carmina
sunt, non res, animis quae Musa refundit.
chorus
O
pater alme, quis est qui vere dicere possit
quae sint, quae non sint, nobis modo
quae videantur?
APOLLO
Nemo potest, sed Musarum si quaeritis
artes,
obscuras rerum dabitur cognoscere
causas.
Hoc pater Orpheus, hoc omnes cecinere
poetae.
Omnes
eo laudas, laudes ex omnibus unum.
chorus
En,
carmen citharis fidibus modulemur, amici,
contextae
voces resonent, dum carpitur hora.
Laudamus
Rivum, liquidas si sumpsimus undas
Musarum,
Musaeque omnes mortalibus adsunt
carminibus, carmen si
aquam illam exhausit et undam.
Musa venit, loquitur: sed quae sua
verba videntur
cum
loquitur, nisi spes certi et simulamina rerum?
Quae canimus non sunt: quae autem sunt, esse videntur.
Musa dolor fit dicendi suo nomine
amorem.
En,
carmen citharis fidibus modulemur, amici,
contextae
voces resonent, dum carpitur hora.
Romae, anno 1983, 23 mensis Augusti
Nova emendatio, Venetiis, anno 1995, 12
– 13 mensis Decembris.
Nessun commento:
Posta un commento